Zrenjanin- Nakon prve postavke u prostoru „Atrijum” galerije Biblioteke grada Beograda, u petak, 26. septembra u Salonu Narodnog muzeja Zrenjanin, sa počekom u 19 časova, svečano će biti otvorena izložba „ANIMALIA et POPULUS – životinje i ljudi – suživot posvedočen arheološkim zapisom”.
Povodom Godine arheologije 2025, izložba je upriličena sa ciljem da se široj i stručnoj javnosti prezentuje arheološka građa koja prikazuje raznoliku faunu, tj. predmete sa motivima životinja prikazanih verno ili stilizovano, u različitoj formi (posuđe, terakote, nakit, novac, mozaici…), materijalu (glina, kamen, kost, ćilibar, metal..) i koji su korišćeni u dugom vremenskom periodu, od mezolita do poznog srednjeg veka. Arheološki nalazi pružaju nam svedočanstva na osnovu kojih, na našem prostoru, motive životinja u materijalnoj kulturi možemo pratiti od praistorijskog razdoblja mezolita, iz kog potiče posebno značajni nalaz prve monumentalne ribolike skulpture, otkrivene u okviru kulture Lepenskog Vira u Đerdapskoj klisuri.
Izložba predstavlja rezultat saradnje više muzejskih i naučnih institucija u Srbiji kao i brojnih stručnjaka. Autor i idejni tvorac izložbe je Divna Gačić.
Kroz istoriju čovečanstva životinje su zadovoljavale neke od osnovnih ljudskih potreba – bile su izvor hrane, o čemu svedoče brojni ostaci životinjskih kostiju pronađeni na arheološkim lokalitetima. Na osnovu arheoloških nalaza možemo pratiti kako su ljudi razvijali specifične odnose sa životinjama, od primarnog ribolova i lova, u potrazi za hranom, potom domestikacije/pripitomljavanja (među prvima koza, ovca, goveče, svinja) i stvaranja strategija za uzgoj i korišćenje životinjskih resursa u ljudskoj privredi (važan izvor sirovina, za oranje, sakupljanje žetve, prevoz…), u vojne svrhe, za igru i zabavu, pa sve do simboličke uloge u ljudskoj kulturi.Svojom snagom i lepotom životinje su bile inspiracija i uzor za izradu brojnih predmeta, od onih za svakodnevnu upotrebu do onih kojima su pridavana razna totemska, simbolička i kultna značenja (npr. česte su predstave bika koje se dovode u vezu sa kultom plodnosti). Neki predmeti više, a neki manje, predstavljaju vernu kopiju živog uzora, a njihov izgled zavisio je od vrste materijala od kog su izrađeni, same funcije predmeta, a pre svega od veštine i umetničke slobode majstora/umetnika. Često su to bila prava umetnička dela.
Za neke životinje postoji kontinuitet simboličkog značenja još od praistorije, jer su ljudi težili osobinama koje date životinje poseduju (odanost psa, snaga vola, hrabrost lava, mudrost sove, oštrovidost sokola…), a neke od njih su imale važnu ulogu u rođenju, životu i smrti čoveka.
Izložba će publici u Zrenjaninu biti dostupna do 27. oktobra 2025. godine. Nadležan u Narodnom muzeju Zrenjanin je Aleksandar Šalamon, viši kustos-arheolog.
